Máy thời gian (10)

THE TIME MACHINE (H. G. Wells)

MÁY THỜI GIAN (H.G. Wells) (Đằng Sơn dịch 1992)

CHAPTER X "About eight or nine in the morning I came to the same seat of yellow metal from which I had viewed the world upon the evening of my arrival. I thought of my hasty conclusions upon that evening and could not refrain from laughing bitterly at my confidence. Here was the same beautiful scene, the same abundant foliage, the same splendid palaces and magnificent ruins, the same silver river running between its fertile banks. The gay robes of the beautiful people moved hither and thither among the trees. Some were bathing in exactly the place where I had saved Weena, and that suddenly gave me a keen stab of pain. And like blots upon the landscape rose the cupolas above the ways to the Under-world. I understood now what all the beauty of the Over-world people covered. Very pleasant was their day, as pleasant as the day of the cattle in the field. Like the cattle, they knew of no enemies and provided against no needs. And their end was the same. "I grieved to think how brief the dream of the human intellect had been. It had committed suicide. It had set itself steadfastly towards comfort and ease, a balanced society with security and permanency as its watchword, it had attained its hopes - to come to this at last. Once, life and property must have reached almost absolute safety. The rich had been assured of his wealth and comfort, the toiler assured of his life and work. No doubt in that perfect world there had been no unemployed problem, no social question left unsolved. And a great quiet had followed. "It is a law of nature we overlook, that intellectual versatility is the compensation for change, danger, and trouble. An animal perfectly in harmony with its environment is a perfect mechanism. Nature never appeals to intelligence until habit and instinct are useless. There is no intelligence where there is no change and no need of change. Only those animals partake of intelligence that have to meet a huge variety of needs and dangers. "So, as I see it, the Upper-world man had drifted towards his feeble prettiness, and the Under-world to mere mechanical industry. But that perfect state had lacked one thing even for mechanical perfection - absolute permanency. Apparently as time went on, the feeding of the Under-world, however it was effected, had become disjointed. Mother Necessity, who had been staved off for a few thousand years, came back again, and she began below. The Under-world being in contact with machinery, which, however perfect, still needs some little thought outside habit, had probably retained perforce rather more initiative, if less of every other human character, than the Upper. And when other meat failed them, they turned to what old habit had hitherto forbidden. So I say I saw it in my last view of the world of Eight Hundred and Two Thousand Seven Hundred and One. It may be as wrong an explanation as mortal wit could invent. It is how the thing shaped itself to me, and as that I give it to you. "After the fatigues, excitements, and terrors of the past days, and in spite of my grief, this seat and the tranquil view and the warm sunlight were very pleasant. I was very tired and sleepy, and soon my theorizing passed into dozing. Catching myself at that, I took my own hint, and spreading myself out upon the turf I had a long and refreshing sleep. "I awoke a little before sunsetting. I now felt safe against being caught napping by the Morlocks, and, stretching myself, I came on down the hill towards the White Sphinx. I had my crowbar in one hand, and the other hand played with the matches in my pocket. "And now came a most unexpected thing. As I approached the pedestal of the sphinx I found the bronze valves were open. They had slid down into grooves. "At that I stopped short before them, hesitating to enter. "Within was a small apartment, and on a raised place in the corner of this was the Time Machine. I had the small levers in my pocket. So here, after all my elaborate preparations for the siege of the White Sphinx, was a meek surrender. I threw my iron bar away, almost sorry not to use it. "A sudden thought came into my head as I stooped towards the portal. For once, at least, I grasped the mental operations of the Morlocks. Suppressing a strong inclination to laugh, I stepped through the bronze frame and up to the Time Machine. I was surprised to find it had been carefully oiled and cleaned. I have suspected since that the Morlocks had even partially taken it to pieces while trying in their dim way to grasp its purpose. "Now as I stood and examined it, finding a pleasure in the mere touch of the contrivance, the thing I had expected happened. The bronze panels suddenly slid up and struck the frame with a clang. I was in the dark - trapped. So the Morlocks thought. At that I chuckled gleefully. "I could already hear their murmuring laughter as they came towards me. Very calmly I tried to strike the match. I had only to fix on the levers and depart then like a ghost. But I had overlooked one little thing. The matches were of that abominable kind that light only on the box. "You may imagine how all my calm vanished. The little brutes were close upon me. One touched me. I made a sweeping blow in the dark at them with the levers, and began to scramble into the saddle of the machine. Then came one hand upon me and then another. Then I had simply to fight against their persistent fingers for my levers, and at the same time feel for the studs over which these fitted. One, indeed, they almost got away from me. As it slipped from my hand, I had to butt in the dark with my head - I could hear the Morlock"s skull ring - to recover it. It was a nearer thing than the fight in the forest, I think, this last scramble. "But at last the lever was fitted and pulled over. The clinging hands slipped from me. The darkness presently fell from my eyes. I found myself in the same grey light and tumult I have already described.

CHƯƠNG X "Vào khoảng tám hoặc chín giờ sáng, tôi đến chỗ để chiếc ghế vàng nơi tôi đã ngồi nhìn trái đất buổi chiều hôm mới đến. Nhớ lại những kết luận vội vàng chiều hôm ấy, tôi không khỏi cười chua chát cho sự tự tin vô lý của mình. Vẫn cảnh đẹp đẽ này, vẫn tàng cây nhiều lá, vẫn những lâu đài nguy nga và những tàn tích của một thời tráng lệ, vẫn dòng sông bạc chảy giữa hai dải bờ phì nhiêu. Những y phục tươi mát của những con người đẹp đẽ thấp thoáng giữa những thân cây. Vài người tắm ở đúng ngay nơi tôi đã cứu Weenạ Nhìn họ, đột nhiên tim tôi nhói lên đau đớn. Và như những vết nhơ trong bức tranh sơn thủy, những mái che mưa nắng hình vòng cung nhô cao, dẫn đường đi xuống thế giới dưới lòng đất. Giờ tôi đã hiểu ý nghĩa của sự đẹp đẽ của những con người trên mặt đất. Ngày của họ là ngày vui sướng, vui sướng như ngày của loài bò trên đồng cỏ. Như loài bò, họ không căm thù ai và không chống lại ý muốn của bất cứ ai. Và họ có kết cuộc tương tự. "Tôi xót xa khi nghĩ đến giấc mơ quá ngắn ngủi của trí thông minh loài người. Trí thông minh đó đã tự sát. Nó tự đi bằng những bước vững vàng đến tình trạng dễ dàng và thoải mái, đến một xã hội quân bình mà an toàn và vĩnh cửu là hai mục đích chính yếu. Nó đã đạt mục đích - để rồi cuối cùng đến tình trạng này. Một thời xưa nào đó, đời sống và tài sản hẳn đã đạt mức an toàn tuyệt đối. Người giàu bảo đảm có tài sản và phương tiện hưởng thụ, người lao động bảo đảm được sống và có việc làm. Hẳn trong thế giới hoàn hảo đó một thời đã không còn nạn thất nghiệp, không còn vấn đề xã hội nào cần giải quyết. Và một giai đoạn yên lặng lâu dài đã đi tiếp theo sau. "Chúng ta đã quên một định luật thiên nhiên, rằng trí thông minh là sự đền bù của bất ổn, hiểm nguy, và phiền lụy. Một con vật hoàn toàn hòa hợp với khung cảnh sống sẽ chỉ còn là một bộ máy hoàn hảo. Thiên nhiên chỉ đòi hỏi trí thông minh khi thói quen và bản năng đã trở thành vô dụng. Sẽ không có trí thông minh khi không có đổi thay và không có nhu cầu đổi thaỵ Trí thông minh chỉ có khi loài vật phải thỏa mãn thật nhiều nhu cầu và đối phó với thật nhiều nguy hiểm. "Nên, như tôi thấy, con người trên mặt đất đã đi theo chiều của cái đẹp yếu đuối, và con người dưới lòng đất theo chiều của kỹ nghệ cơ khí. Nhưng trạng thái hoàn hảo đó thiếu một điều kiện quan trọng - tính vĩnh cửu tuyệt đối. Có lẽ với thời gian kéo dài, vì một lý do nào đó, nguồn thực phẩm của con người dưới mặt đất đến một lúc bị gián đoạn. Nữ thần của nhu cầu, từng bị đày đi xa suốt mấy ngàn năm, đã trở lại, và bắt đầu làm việc từ dưới lòng đất. Người dưới lòng đất quen thuộc với máy móc. Dù những máy móc này hoàn hảo bao nhiêu, vẫn đòi hỏi một chút suy nghĩ thêm vào với thói quen. Có thể vì vậy mà họ còn giữ được nhiều tính tích cực hơn, mặc dù kém nhân bản hơn về mọi phương diện khác, so với người trên mặt đất. Và khi những nguồn thịt khác không còn, họ trở về với một thói quen cũ bị cấm đoán từ lâu. Đó là quan điểm cuối cùng của tôi về thế giới ở năm tám trăm lẻ hai ngàn bảy trăm lẻ một. Nó có thể sai lầm như tất cả mọi lời giải thích khác sinh ra từ đầu óc bất toàn vẹn của con người. Nhưng đó là điều tôi cho là đúng, và đó là điều tôi xin trình bày với quý vị. "Sau những mệt mỏi, những cảm giác mạnh, và những diễn biến khủng khiếp trải qua trong suốt một tuần, dù trong lòng mang nhiều nỗi xót xa, chỗ ngồi này cộng với khung cảnh yên tĩnh và ánh mặt trời ấm áp khiến tôi thấy hết sức thoải mái. Vô cùng mệt mỏi và buồn ngủ, tôi chuyển từ suy nghĩ sang mắt nhắm mắt mở, gật gà lúc nào không biết. Thấy thế , tôi bèn chiều theo nhu cầu của cơ thể, nằm thẳng ra trên thảm cỏ và ngủ một giấc dài lấy sức. "Tôi tỉnh dậy khi mặt trời sắp lặn. Giờ tôi không còn sợ bị người Morlock bắt trong khi ngủ gật. Duỗi người lấy sức, tôi đi xuống đồi về phía tòa sư tử trắng, một tay cầm thanh sắt, tay kia trong túi nắm vào những que diêm. "Một cảnh bất ngờ không thể tưởng tượng hiện ra trước mắt khi tôi đến gần cái bệ dưới tòa sư tử. Những cánh cửa mở rộng, đúng hơn là đã bị đẩy xuống dọc theo những bản lề. Thấy thế tôi dừng lại phân vân. "Bên trong tôi thấy một căn phòng nhỏ, và ở trong một góc cao là chiếc máy thời gian. Những chiếc cần số còn nằm yên trong túi. Tôi đã chuẩn bị kỹ lưỡng để mở cuộc tấn công tòa sư tử trắng, đâu ngờ kẻ địch lại đầu hàng quá đễ dàng. Tôi vất thanh sắt trong tay đi, gần như tiếc rẻ vì không có cơ hội dùng đến nó. "Một ý nghĩ bất ngờ nảy ra trong đầu khi tôi cúi người đi vào. Tối thiểu lần này tôi hiểu mưu toan của bọn Morlock. Cố nhịn cười, tôi đi qua khung cửa bằng đồng tới chỗ để chiếc máy thời gian. Tôi ngạc nhiên khi thấy rằng nó đã được châm dầu và lau chùi kỹ lưỡng. Sau, tôi nghi bọn Morlock có thể đã tháo ráp vài bộ phận để cố tìm hiểu mục đích của chiếc máy bằng khối óc thô sơ của chúng. "Trog khi tôi đứng xem xét và thấy một niềm hạnh phúc chỉ vì được sờ vào chiếc máy, việc tôi biết trước sẽ xảy ra đã xảy ra. Những cánh cửa đồng đột ngột chạy vụt lên, chạm vào thành trên, đóng chặt lại, tạo thành một tiếng "keng". Tôi ở trong bóng tối - mắc bẫy. Bọn Morlock hẳn chắc chắn như thế. Ý nghĩ của chúng khiến tôi không khỏi tức cười. "Tôi nghe tiếng cười xì xào của chúng tiến lại gần. Một cách bình tĩnh, tôi bật que diêm. Tôi chỉ cần gắn cần số vào máy rồi biến mất như một bóng mạ Nhưng tôi quên mất một điều. Những que diêm này thuộc loại chỉ cháy khi được quẹt vào hộp mà thôi. "Qúy vị có thể hiểu mọi sự bình tĩnh của tôi đều biến mất. Những con thú nhỏ bé nhào tới, một tên đụng vào tôi. Tôi cầm những chiếc cần số quạt ngang vào bóng tối, trong khi leo vội lên chỗ ngồi trên chiếc máy. Thêm một bàn tay chạm vào tôi, rồi một bàn tay nữa. Kế đó, tôi vừa phải cản không cho chúng giật những chiếc cần từ tay tôi, vừa phải lần ra chỗ để gắn cần vào. Một chiếc cần suýt nữa bị chúng kéo mất. Trong khi nó đang trượt ra khỏi tay tôi, tôi phải húc đầu tới - và nghe thấy tiếng cụng vào sọ tên Morlock - để giữ nó lại. Nghĩ lại, cuộc đụng độ cuối cùng này còn nguy hiểm hơn cả lần đánh nhau trong khu rừng cháy. "Nhưng cuối cùng những chiếc cần số được lắp vào đúng chỗ và đẩy sang vị trí khác. Những bàn tay đang nắm vào tôi vuột ra. Bóng tối trước mặt rơi mất, nhường chỗ cho màu xám và những chấn động mà tôi đã diễn tả trước đây.

(Còn tiếp)