III
Nếu nhắm mắt đi đến và ngồi xuống như thế này, rồi mới mở mắt ra, thì có thể bị bật ngửa về phía sau theo phản xạ tự nhiên. Từ chỗ anh đang ngồi nhìn về phía trước, cảm giác giống như đang ngồi trong lòng cống ngầm Pa-ri: như Giăng-van-giăng; nhìn hút tầm mắt về tít đầu cống đằng kia thấy một khoảng sáng màu tím nhờ nhờ viền lấy những hình thù đen đen nhấp nhô, giống như là một chỗ cửa cống mở ra sông Sen; nhưng sông Sen lúc này phải đang trong trận lũ lịch sử năm 1910, vì nhìn thấy rõ ràng ngọn nước đang ầm ập đổ ngược từ cửa cống đổ vào, tung bọt sủi trắng, ngọn nước chỉ còn cách chân anh một đoạn. Nếu như đây là trong phim và anh là nhân vật chính, thì đúng là đang đến đoạn mà khán giả hồi hộp chờ đợi một hành động quyết liệt đỉnh điểm, giống như Xin-vét-xtơ Xta-lôn, hay là Bờ-rútx Uyn-lítx đã từng làm ở trong các đường cống ngập nước.
Nhưng đây không phải là đường cống, cũng không phải trong phim, mà là đang ở trong một chiếc máy bay vận tải quân sự to: cửa cống đằng kia là chỗ hai cánh cửa sắt mở gập cheo chéo vào phía trong bụng máy bay, đang được mở để chất hàng vào; những bóng đen ở đấy đều là quân nhân; và đống hàng được chất thế nào đấy trông giống hệt như một cơn nước lũ đang ùa vào đây.
Anh ngồi trên một chiếc hòm gỗ ở trên sàn, chếch phía bên phải anh có một anh lính đội mũ lưỡi trai mềm áo bu dông bỏ ngoài quần đang đứng lom khom nhòm qua lỗ cửa kính tròn ở trên sườn máy bay. Cùng ngồi ghé lên chiếc hòm, cũng phía bên đấy, ngay cạnh anh, theo tư thế thì quay mặt vào tường máy bay nhưng cũng đang ngả người, ngoái cổ nhìn về phía anh đang nhìn, lưng tì vào người anh là một anh lính khác mặc quân phục nguyên bộ rằn ri; còn cô đang ngồi, chắc là ủ rũ, trên một chiếc hòm gỗ khác kê sát chân tường cũng bên đấy, cách một đoạn ở phía sau lưng anh.
- Ờ, hôm nay giống như chưa bao giờ, - người ngồi cạnh anh, chắc hơn anh vài tuổi, có mái tóc ngắn quăn tít, để một chút ria mép, vừa nói vừa thở dài giống như kể với anh, nhưng thực ra đây là một kiểu nói một mình: anh ngồi đấy, hay là bất kỳ một ai khác thì cũng hoàn toàn không có gì khác biệt, - gần bảy mươi người. Mà ô tô vẫn tiếp tục đến. Đã xếp thành ba, bốn tầng rồi. Chắc là bom, vào đêm hôm qua. Chỗ này chỉ cách đấy khoảng sáu mươi cây số, ngày mai liệu sẽ thế nào, cũng chẳng biết nữa. Bọn anh ở đây nói chung không thiếu việc…
Anh ngoái cổ nhìn về phía cô đang ngồi. Đúng là cô đang ngồi ủ rũ. Hơi tối nên không thể nhìn rõ nét mặt, nhưng anh biết là nặng nề…
- Vỏ bọc bị rách, - anh lính tóc quăn lại tiếp, - những vết thương lớn, máu vẫn tiếp tục chảy xuống sàn, mùi không thể chịu được. Bọn anh cũng không thể hình dung được sao lại có thể quen được với cái mùi này. Cậu hiểu rồi chứ, sao đêm hôm qua anh em mình lại phải ngủ ở trên đường băng, dưới cánh máy bay, ở bên ngoài? - Anh lính vỗ vai anh, chỉ qua cánh cửa mở bên thân máy bay: chỗ ấy trong bóng tối nhập nhoạng có một tốp khoảng hơn chục người mặc quân phục đang đứng lố nhố, ba lô để lăn lóc dưới chân trên nền bê tông. - Những anh chàng kia đều đang hi vọng có thể được bay cùng. Bọn anh tất nhiên cũng muốn lắm, nhưng không thể, không làm thế nào được cả. Cô cậu là chỉ huy đã giao phó và dặn dò cẩn thận, nhưng cậu thông cảm, bây giờ phải ngồi đây cố chịu đựng cái mùi này. Đến lúc bay, sẽ đỡ hơn. Chứ chui ra chui vào lúc này, lính họ nhìn thấy, cậu thấy đấy… cả bọn anh, cả cậu… thật sự là…
- Anh, em hiểu mà, cũng là… - anh đã định nói là “bất đắc dĩ” hay một cái gì đó tương tự, nhưng thấy ngay là dù có nói gì thì cũng đều trơ tráo như nhau, nên đành cắn răng, ngồi im, trong lòng như có cả khối đá nặng.
- Anh cũng biết là cậu hiểu chuyện. - Anh lính dường như hiểu tâm trạng của anh, có thể còn nghĩ là tại mình đã vô tình làm cho anh bẽ bàng thêm, nên chắc có ý an ủi. - Cô cậu dù sao… anh hiểu, cô cậu là những người tử tế, có cái gì đấy, rất người, ở bên trong. Anh cũng phục cô cậu, nhất là cô ấy, không hiểu hai người làm thế nào để có thể không… nôn ngay ra đây?
“Em cũng không hiểu, em cũng thật sự khó khăn, còn Linh…” Anh nghĩ. “Có thể nôn không phải do cơ chế thần kinh thực vật, hoặc trong những hoàn cảnh nhất định, như hoàn cảnh này, có một kiểu lý trí nào đó đã chuyển được thành một cơ chế thần kinh thực vật khác, và có thể lấn át cơ chế nôn. Nhưng mà quả thực là khó tưởng tượng.”
- Tối rồi, máy bay sắp đầy, mà… vẫn còn ba xe nữa. Mỗi xe này trung bình khoảng tám người, vậy là khoảng hai mươi tư người nữa.
Hơn trăm người, cái trông như ngọn nước sông Sen đang lùa vào cửa cống thực ra là một đống sắp sửa là hơn một trăm người, toàn những người chết: những người lính chết trận được lồng ở tư thế nằm thẳng đơ trong những chiếc túi như túi bằng giấy bạc dài, với ba vòng đai thắt chặt xung quanh: ở cổ, ở đùi, và ở cổ chân; đã được xếp thành đống ở đấy, và vẫn đang tiếp tục được đưa lên.
Chợt có tiếng gì đó giống như ai đó đang chúm miệng thổi hơi ra, nhưng không phải là huýt sáo, mà nghe hơi giống như tiếng máy bay bổ nhào, khe khẽ thôi nhưng rõ ràng.
“Ồ, cô làm gì ở đây thế này, thưa tiểu thư?”
Cả anh, cả người ngồi cạnh đều quay lại. Người ngồi cạnh vỗ vai anh, nói nho nhỏ, giọng vui vui:
- Yên tâm, “Công tước” của chúng tôi đấy.
- Công tước? - Anh bất giác khẽ giật mình. Đằng kia, anh lính, vóc người như vậy nếu đứng thẳng dậy thì chắc sẽ dong dỏng cao, mặc bộ quân phục đã bạc phếch nhưng trông rất tinh tươm: vẻ tinh tươm đấy có thể do quần áo được giữ gìn sạch sẽ và không xộc xệch, cũng có thể chỉ là do tư thế, dáng dấp người mặc, có thể là cả mấy thứ đấy cộng lại; đang ngồi lom khom chân thấp chân cao trước mặt cô; không mũ, đầu tóc chỉn chu gọn gàng như vừa ở hiệu bước ra; anh lính này tạo nên một cảm giác gì đó rất tương phản ở đây. Hình như cảm thấy có người đang quan sát mình, anh ta quay lại, đã hơi nhoẻn cười sẵn, mấy ngón tay làm một dấu hiệu chào hỏi; gương mặt cởi mở nhưng theo một cách “lắng nghe”, chứ không xuề xòa, đường nét đẹp đẽ, quý phái, sống mũi cao, thanh tú, hốc mắt sâu, và đôi mắt ánh lên; hình như anh đang ngậm một chiếc kẹo mút, có cái cán nhỏ trăng trắng thò ra bên mép bên trái, và anh cũng vừa đưa cho cô một cái kẹo giống như thế.
- Ừ, anh chàng quý tộc, cậu bé vàng của chúng tôi, mọi người đều gọi cậu ấy là “Công tước”. Lính bắn tỉa, kỷ lục hơn hai ngàn mét hạ yếu nhân, cả trận chiến này chưa có ai làm được như thế. Ở chỗ đánh nhau, ngoài bãi chiến trường ngoài kia, chúng tôi đã thấy đủ cả: dằn vặt, bộc phát, hỉ, nộ, gào khóc, thậm chí nhiều người gần như phát điên; chỉ riêng cậu ta, lúc nào cũng nhẹ nhàng… không phải lạnh lùng, lì lợm đâu: loại đấy cũng có, nhưng rồi cũng đều có lúc bùng nổ cả; còn cậu ta lúc nào cũng nhẹ nhàng như không. Một lần đã bị bắt, hôm sau tự trốn thoát, để lại bảy cái xác trong trại địch: đấy là thông tin từ trinh sát, còn cậu ta thì chả kể lại gì hết…
Có mùi dâu đất thơm nhè nhẹ và một bàn tay mềm mại đặt lên vai anh, anh quay lại, cô đang nhìn anh, nét mặt tươi tỉnh, chìa cho anh một cái kẹo mút đã bóc sẵn. “Cũng là đầu mình chân tay,” anh nắm lấy tay cô trên vai mình, cắn cái kẹo, nghĩ ngợi, “nhưng chất liệu vẫn khác nhau, khác nhiều. Quý tộc quả nhiên là quý tộc.”
Cho nên, anh đã có một cảm giác trái ngược lạ lùng thế nào đó, lúc bất ngờ bị đánh thức, còn chưa tỉnh hẳn, và nghe thấy ngay bên tai một giọng nói nhỏ, nhẹ nhàng, nhưng rõ ràng, có thể nói - dù không chắc lắm, là ít nhiều còn có một vẻ vui vui, hay là hài hước: “Dậy thôi, máy bay trúng đạn, bị bắn từ trên núi.”
Chàng thiện xạ chỉ nói vậy, và - không biết anh có nhầm không - hình như đã có một chút lẫn lộn ngạc nhiên và thích thú khi thấy anh đã lập tức tỉnh táo và không hốt hoảng, đặt nhẹ bàn tay lên vai anh - nhưng thấy nặng nặng, làm một dấu hiệu chỉ về phía đầu máy bay, rồi bỏ đi về phía đấy. Anh thấy cô cũng đã tỉnh táo, nét mặt lo lắng, nhưng ngồi yên lặng, thấy anh nhìn, chỉ gật gật đầu: em ổn. Anh đi theo chàng thiện xạ về phía đầu máy bay. Thân máy bay lúc này rung rất mạnh.
Tiếng động ù ù ầm ĩ. Ở bên ngoài trời sáng mờ mờ: còn sớm lắm, máy bay đang bay rất thấp - không hiểu có phải là chủ ý của phi công hay không, và đương nhiên cũng không phải lúc để hỏi - cho nên có thể nhìn thấy cảnh vật bên dưới: chỗ ở gần là đất đai, cỏ xanh nhờ nhờ, có những ô vuông chắp vá hơi đen đen, cũng nhờ nhờ, có thể là ruộng, cảnh vật như thế kéo dài đến lúc mờ đi trong… thấp thế này thì chắc là sương chứ không phải mây ở phía đằng trước, thì trộn đều vào trong một màu nâu nhàn nhạt trắng dần lên phía trên, hình như là mờ mờ có một rặng núi nhấp nhô, cũng có thể chỉ là một ảo giác thói quen “phía xa là núi”.
Không hiểu sao lúc nhìn ra khung kính hình khung vòm vòm phía trên và có hai cái vệt đen đen trông như hai cái râu con sến tóc bẻ ngang ra ở phía dưới, anh lại không nghĩ gì đến chuyện chiếc máy bay này đã bị trúng đạn và lúc này cánh bên phải của nó đang phun khói đen mù mịt, và đang phải hết sức cố gắng tìm một chỗ hạ cánh khẩn cấp “Sắp đến rồi” theo lời phi công; mà trí não anh lại tự động lôi lên trong thị giác những hình ảnh thời sinh viên, khi anh và mấy thằng bạn thân cùng nhau tập lái máy bay mô hình.
Nhiều người đã phải bắt đầu từ việc tập lái ô tô - cũng ô tô mô hình. Lý do thì đơn giản: lái ô tô nếu bị lỗi thì ô tô cũng không hư hỏng nhiều, tức là có thể lỗi nhiều lần cho đến khi có thể lái tàm tạm. Còn máy bay, nhất là máy bay trực thăng, thì là một vấn đề khác hẳn.
Có thể đặt mãi mới mua được một hộp máy bay về, màu sắc rực rỡ đẹp lắm, cả một món xa xỉ ở tầm nhịn ăn nhịn mặc so với thu nhập của sinh viên; mở ra, trầm trồ, ngắm nghía tổng thể, ngắm nghía linh kiện chi tiết, ôi, mới long lanh làm sao, hà hít, bố trí các kiểu; rồi xạc pin: pin cho máy bay và pin cho bộ điều khiển, cũng phải mất vài tiếng đồng hồ - trong lúc đó thì tiếp tục hà hít; rồi lắp pin vào, cẩn thận làm đúng theo hướng dẫn: kéo ăng ten, bật điều khiển rồi mới nối nguồn pin máy bay; như vậy là sẵn sàng, chỉ còn mỗi việc bay lên.
Nhưng vừa hí hửng chấp chới cất lên thì “bẹp” phát.
Một lần và mãi mãi. Máy bay mô hình rơi hoặc phang vào đâu đấy thì hoàn toàn không giống như ô tô mô hình húc vào tường.
“Qua được núi thì thoát.”
Đằng trước như vậy đúng là núi, rặng núi kéo dài với những mỏm nhấp nhô, lởm chởm, và rõ nét lên rất nhanh: tốc độ máy bay thì không giống như tốc độ ô tô. Lúc đến gần thì cảm giác giống như chiếc máy bay đang sắp bay ra từ trong mồm của một con gì đó vô cùng to và đang nhìn thấy rõ hàm răng dưới của nó. Và đây cũng chính là phút quyết định.
Qua được núi thì thoát.
Có một hàng bốn cái trông nửa giống như đèn hiệu nửa giống như nút bấm, chính xác mỗi cái là một khoanh nhựa tròn màu đỏ, nổi, có gờ tù tù, ở chính giữa khoanh nhựa lại có một cái hạt tròn cũng màu đỏ nhưng hình như trong suốt, sát trên hàng khoanh nhựa tròn này có đánh số từ trái qua phải: 1 2 3 4; hàng chữ ngay phía trên hàng chữ số này với anh là ngôn ngữ quen nhưng tiếc lại là từ mới. Anh thấy ngón tay cái đi găng da đen của người phi công ấn vào cái hạt tròn ở bên dưới số “3”, lúc ngón tay bỏ ra thì đã thấy cái hạt tròn sáng lên. Rồi cả hai bàn tay của người phi công trông không vội vàng nhưng có vẻ nặng nề và căng thẳng - cũng có thể chính là anh đang nặng nề và căng thẳng - vít cần lái về phía sau.
Qua được núi thì thoát.
Hoặc sẽ có hơn một trăm người sẽ bị chết thêm một lần nữa. Như thế là thông thường, thông thường với gia súc gia cầm, chứ không phải với người. Ngay cả giữa tiếng ù ù, giữa cơn rung mạnh bần bật - chắc là cả bị động và chủ động, anh vẫn cảm thấy rất rõ là tim mình có đến hai quả, và mỗi quả nằm ngay ở trong một tai. Bất giác, hoàn toàn không liên quan đến tinh thần, ý chí, suy nghĩ, cảm xúc, hay bất cứ cái gì như thế, anh thấy hai mắt mình đã nhắm chặt lại. Nhắm mắt trong bối cảnh như lúc này thì thật sự rất khó xác định là mình đã nhắm mắt bao lâu; chắc là ngay lập tức thôi, nhưng tưởng như lâu, cho đến lúc anh nghe rõ tiếng máy bay bổ nhào.
Lại là tiếng người chúm miệng thổi hơi ra, nhưng không phải huýt sáo.
Người ấy cũng không thấy nói gì thêm, chỉ lẳng lặng nheo nheo mắt nhìn về phía trước. Không còn núi nữa ở trong khung kính vòm đang rung rung. Xa xa phía trước, trong không khí vẫn mờ mờ, bây giờ nhìn thấy hình dáng của một cái cột to màu trắng nhờ nhờ.
“Đường băng đây rồi.”
Hóa ra cái cột không phải là cái cột: lúc đầu nó nằm lệch qua bên trái vòm kính, rồi dần dần, nó được chỉnh, tức là vòm kính được chỉnh, để cho nó ở vào giữa vòm kính, và càng lại gần, thì càng thấy nó thoải ra và đầu bé đít to hơn. Chiếc máy bay đang hạ độ cao, phía dưới đã nhìn rõ một rặng cây dày chạy cắt ngang hướng bay, rồi đến một vùng cỏ rộng, rồi lại đến một rặng cây không dày bằng rặng trước, sau rặng cây này có nhiều căn nhà lúp xúp, tập trung ở đầu một bãi cỏ rộng nữa kéo dài đến đầu đường băng; một con đường đất màu nâu đỏ nhợt nhạt chạy dọc bãi cỏ rộng này, song song với đường băng, nhưng lệch hẳn về phía bên trái, ở chỗ gần đến giữa bãi cỏ, nó còn rẽ thêm một nhánh đường nho nhỏ, trăng trắng, chạy chéo qua phía bên kia đường băng. Máy bay chúi xuống đúng ngay đầu đường băng, chỗ này có những vạch trắng song song theo chiều dọc chạy cắt ngang đường giống như chỗ qua đường trên đường phố thông thường, rồi đến một chữ số không kịp nhìn rõ là “06” hay “08” viết bằng phông chữ vuông vuông ở ngay giữa đường, trắng đậm rõ nét hơn hẳn những vạch kia, và ở giữa đường băng cũng có một đường trắng đứt nét chạy dọc suốt như ở trên xa lộ, còn ở tít đằng xa phía trước thấp thoáng những chiếc ô tô màu đỏ đỏ đang chạy ngang chạy dọc rối rít như kiến đen - vì tuy đỏ nhưng chạy nhanh.
“Thượng đài!”
Thân máy bay lắc mạnh, khung kính vòm như nảy lên, hai cái râu sến tóc rung bần bật, nhòe đi. Rồi bớt rung, tiếng động từ “ù ù” chuyển thành “ì ì”, có một bàn tay đặt lên vai anh, vừa nhẹ vừa nặng. Chàng xạ thủ đang bỏ đi.
Rời khỏi Lũng Sương, sau nhiều ngày nói theo kiểu vui vẻ trẻ khỏe thì là “dã ngoại”, còn nói theo thực chất thì là “vô gia cư”, hai người họ mới tới được sân bay quân sự này... (Còn nữa)
