Điện của ai?

Bùi Văn Bồng 

Nhà nước duyệt các dự án, công trình nhà máy sản xuất ra điện (phát điện), xây dựng lưới điện, trả lương cho cán bộ nhân viên ngành điện lấy tiền ở đâu? – Nhân dân. Tiền nhà nước phải đi vay các loại vốn nước ngoài để làm ra điện, nay ai trả? – Nhân dân. Tiền của dân, có điện rồi phải phục vụ quốc kế dân sinh, phải cho người dân được hưởng lợi, tại sao lấy đó làm cái cớ lấy ‘của sẵn ăn’ đó để tiếp tục moi tiền của nhân dân?

Thế mà, nay ngành điện liên tục tăng giá điện với nhiều lý do không minh bạch không chính đáng, tiếp tục móc túi tiền của ai? – Nhân dân… Đúng thế, tất cả là người dân è cổ ra gánh chịu hết. Sau nhiều tranh cãi, lý giải, biện minh, chạy chọt xoay trở, lấp liếm, cuối cùng thì giá điện cũng chính thức tăng từ ngày 1/8, sau hàng loạt thông tin tung ra để ‘nguy trang’, ‘lừa đảo’ tạo cú bất ngờ từ chính cơ quan quản lý lẫn EVN rằng “chưa có phương án” và muốn tăng phải căn cứ vào nhiều yếu tố.

Khi nền kinh tế vẫn chưa qua khỏi khó khăn, doanh nghiệp, người dân vẫn đang chật vật và lạm phát có nguy cơ tăng tốc trở lại, việc tăng giá điện theo kiểu “úp sọt” (cách gọi của VnExpress) đã khiến cho nhiều khách hàng của ngành điện không kịp trở tay. Có người cho rằng trong chuyện này, EVN “lờ” chỉ đạo của Chính phủ? Nhưng suy cho kỹ ngọn nguồn, làm sao chuyện lớn như thế mà qua mặt chính phủ được?

 

Ngay cả khi báo giới chất vấn lãnh đạo Thanh tra Chính phủ, một vị Phó Tổng thanh tra cũng phải thừa nhận rằng, việc tính toán đầy đủ các yếu tố cấu thành giá điện bao gồm doanh thu và chi phí, thể hiện qua giá điện trong quá trình thanh tra tại EVN là “một việc rất khó và phức tạp”.

 

Theo các chuyên gia kinh tế, trong bối cảnh Chính phủ vẫn đang tìm các giải pháp để hỗ trợ cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn, nỗ lực kiềm chế lạm phát, việc tăng giá điện khác nào đi ngược với chính sách. Người có thực quyền và cơ quan chuyên trách, chuyên ngành, chủ quản ‘bật đèn xanh’ cho sự tùy tiện này của ngành điện được hưởng lợi thế nào? – Nhiều đấy, dầm dề đấy, nhưng cụ thể bao nhiêu họa may chỉ có trời mới biết!

 

Bức xúc của người dân và doanh nghiệp sử dụng điện chính là cách EVN tăng giá điện vào thời điểm mà mặt bằng giá sau nhiều nỗ lực kìm hãm đang có chiều hướng bắt đầu ổn. Vậy, tăng giá điện là động cơ tiếp tục hạ giá, đẩy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng nhanh hơn.  Thực chất giá điện và giá xăng dầu là hai mặt hàng nhà nước vẫn phải kiểm soát bởi nó tác động đến vô số các ngành, lĩnh vực khác. Điều này cũng đã được các nhà quản lý khẳng định bởi giá điện và xăng dầu được lâu nay vẫn được dùng như một công cụ để kiểm soát lạm phát, nên trong nhiều thời điểm, doanh nghiệp không được phép tăng dù giá thế giới có biến động. 

Đặc biệt, qua mỗi tháng, EVN lại cho biết đưa vào vận hành nhiều tổ máy thuỷ điện mới, trong đó siêu dự án thuỷ điện Sơn La - một công trình được đầu tư hàng trăm nghìn tỷ đồng từ tiền thuế của dân với khoảng 15% sản lượng điện cho cả nước - cũng dường như bị “lãng quên” khi EVN tăng giá điện…

            “Tăng giá điện lần này là để bù đắp một phần chi phí phát điện tăng lên do giá than và giá khí đều tăng, trong đó giá than từ ngày 20/4/2013 tăng từ 37 - 41% tùy từng loại than…”; rồi nào là:“phải tính đủ chi phí thì ngành điện mới có vốn đầu tư”.

Đó là cái lối lý giải tráo trở rất ù xọe, ngụy biện lấp liếm của EVN.  Nhưng các khách hàng sử dụng điện có quyền yêu cầu EVN làm rõ khi mà thời điểm từ tháng 8 trở đi là thời điểm mùa mưa bắt đầu, nước ở các hồ chứa bắt đầu tăng nhanh, sản lượng thuỷ điện vốn chiếm đến 40% cũng sẽ trở nên dồi dào hơn, tại sao lại không được tính đến. Lâu nay, ngành điện tự ý lấy tiền của dân chi lương vượt trần nhiều lần, cao nhất tới cả trăm triệu đồng/ tháng, bình quân cũng vài chục triệu đồng. Tiền đó của ai? – Cũng của dân. Nếu EVN lỗ thật (chính đáng) thì họ tăng giá điện là chấp nhận được. Tuy nhiên lỗ là do ngành điện phải nuôi một bộ máy quá cồng kềnh, lại “được quyền” sử dụng đồng tiền để tự lương quá cao, chi phí đầu tư quá lớn do thất thoát và tham nhũng.

Thế nhưng, EVN vẫn kêu lỗ và vẫn găm nợ, tiền chạy ngách nào? Điều đáng nói hơn là thời điểm cuối năm 2012, sau khi Tập đoàn này báo nợ chồng chất, thì chỉ sau 12 ngày tăng giá điện (ngày 22/12/2012) EVN  đã có khả năng trả nợ cho Tập đoàn dầu khí Quốc gia 2.200 tỷ đồng và khoảng 700 tỷ đồng nợ quá hạn. Hiện nay, EVN còn 2 khoản lỗ là lỗ do sản xuất kinh doanh điện từ năm 2010 - 2011 do hạn hán EVN phải phát điện với giá dầu, mua điện giá cao, dẫn đến lỗ 11.000 tỷ đồng. Năm 2012 xử lý được 3.000 tỷ. Nay còn lại gần 8.000 tỷ.

              Thế nên, ca dao của mấy bà nội trợ:
                             Lương thì cao ngất tầng mây
                   Tiền đâu? - Móc túi có ngay, khó gì
                              Độc quyền ngành điện "tự chi"
                   Túi dân lép kẹp cũng vì...Ê-Ven

 

Chỉ mấy tháng trước, hầu hết các đơn vị quản lý ngành điện đều khẳng định chưa có phương án điều chỉnh giá. Do đó, trong kế hoạch doanh thu và tài chính 6 tháng cuối năm mà doanh nghiệp này mới thông qua, các chi phí đầu vào, trong đó có giá điện vẫn được giữ nguyên. Với việc tăng giá điện khá bất ngờ này, kế hoạch trên đã bị đảo lộn.  

 

Trước mối lo ngại về việc EVN có thể bất ngờ tăng giá điện thêm 3, 4 lần nữa từ nay đến cuối năm, đại diện Tập đoàn EVN cam kết: "Từ nay đến cuối năm sẽ không điều chỉnh giá điện lần nào nữa. Đến cuối tháng 12 năm nay sẽ tính toán giá thành thực hiện năm 2013 và lộ trình điều chỉnh giá điện năm 2014 để trình Bộ Công thương và Chính phủ phê duyệt. Nhưng ai tin điều đó? Bởi vì, “nói dzậy mà hổng phải dzậy” đã thành thứ “chủ nghĩa Ba Xạo” tại đất nước này tự lâu rồi. Ngành điện, ngành xăng dầu, than…cho đến giá vàng, thuế muốn tùy tiện tăng giá kiểu nào, vào lúc nào là tùy ở họ. Đó là tình trạng nhà nước để cho [ngành điện] độc quyền lộng hành, nhà nước không quản lý nổi, làm ăn ‘vô chính phủ’ được bảo kê, bão lãnh, che chắn, gật đầu ngầm cứ thế được đà tiến phát quyết liệt trên đầu trên cổ người dân lao động. Điện của ai? - Theo 'lý thuyết cách mạng' rất "khách quan, biện chứng", theo các nghị quyết và đủ loại khẩu hiệu: - Điện của dân, do dân, vì dân! Nhưng nay người dân bị cạn túi dần vì liên tục è cổ đóng tiền điện tăng giá vèo vèo, tùy tiện. Ôi, hệ lụy tai hại khó lường của các Nhóm lợi ích! Trong khi đó, ai cũng thuộc lòng: “Đảng lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối, toàn diện”... ?!

 

Theo blog Bùi Văn Bồng 

Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả

 

(Bài viết của tác giả Nguyễn Quang Lập)