Trần Nhuận Minh biến Vua Lê Thánh Tông thành Cao thủ Võ lâm

Nhật Linh: "Em biết bác Đào Phò luôn rất buồn cười (và kèm theo một thái độ khinh thị sâu xa) khi trên mạng có ai đó vì đuối lý mà phải xóa bài của bác. Nhưng mà có chuyện này em cũng tò mò rất muốn có một hình dung cho rõ, nên em (đành) mạo muội đem cái này ở chỗ bác Lân Dũng về đây, muốn bác xem và cho ý kiến."

I. BÀI THƠ CỦA VUA LÊ

...

NGỰ CHẾ THIÊN NAM ĐỘNG CHỦ ĐỀ

Cự tẩm uông dương triều bách xuyên

Loạn sơn kì bố bích liên thiên

Tráng tâm sơ cảm Hàm tam cổ

Tín thủ dao đề Tốn nhị quyền

Thần Bắc khu cơ sâm hổ lữ

Hải Đông phong toại tức lang yên

Thiên Nam vạn cổ hà sơn tại

Chính thị tu văn yển vũ niên

Dịch

Nhận nước trăm sông sóng cuộn đầy

Núi bày cờ thế, biếc liền mây

Xưa theo người khác luôn bền chí

Giờ đã tung hoành một chớp tay

Đế Chủ điệp trùng quân hổ mạnh

Hải Đông đã tắt khói lang bay

Trời Nam muôn thuở non sông vững

Yển vũ tu văn dựng Nước này!

Trần Nhuận Minh (dịch)

... (nguồn: http://philong58.blogtiengviet.net/2012/03/22/p5295268)

Đào Phò:

Hì, Nhật Linh vác cái này về làm anh đọc cười tí vỡ xừ bụng!

Cái chuyện Thơ ấy mà, nó không phải chỉ là ba chuyện câu chữ em ạ.

Nó là chuyện cốt cách.

Cổ nhân dạy rồi:

"Cốt lý vô thi mạc lãng ngâm" — Trong cái cốt cách mà không có thơ, thì đừng có thơ thẩn làm gì cho nó phí.

Cho nên, đã chơi với Thơ, thì việc đầu tiên, số một, trước hết, — nếu không đủ khả năng hiểu chỗ này thì tuyệt đối không nên tiếp tục nữa, — là phải phân biệt được việc đọc thơ, dịch thơ, làm thơ, là khác hẳn, khác lắm ấy, khác hoàn toàn, so với việc kéo cày!

Chứ em xem, Thơ phỏng có tội tình gì nào, mà bị dùng cơ bắp khiêng ra, rồi bẻ chân vặn tay đến như thế này?

Bởi chữ cổ trên vách đá là cái bắp đùi chứ không phải cái trống. Quẻ Hàm có nghĩa là cảm và chữ cổ ở hào 3 là cái bắp đùi. Tôi tra trong Kinh Dịch thì Lời Kinh của hào tam trong quẻ Hàm nguyên văn như sau: “Hàm kì cổ chấp tuỳ kì, vãng lận” Nghĩa là, cảm lần thứ 3 ở đùi (lần thứ nhất ở ngón chân, lần thứ 2 ở bụng chân), mà đùi muốn cử động được phải theo sự điều hành của cơ thể. Do đó "Tráng tâm sơ cảm Hàm tam cổ" tôi hiểu là: "Xưa theo người khác luôn bền chí".

Quả nhiên là kinh hồn!

Đoạn tiếp theo này còn táng đởm hơn:

Cũng theo mạch tư duy của Kinh Dịch, có người hiểu Tốn nhị quyền là hào nhị (2) quẻ Tốn. Lẽ thường của câu thơ luật là như thế, nhưng té ra là không phải. Đây cũng là cái rắc rối thứ 2 trong việc tìm hiểu câu thơ này. Nếu đọc hào 2 quẻ Tốn trong Kinh Dịch, ta có nguyên văn Lời Kinh như sau: “Tốn tại sàng hạ, dụng xử vu phân nhược, cát! Vô cữu!” Nghĩa là “ Nhún ở dưới giường, dùng thày bói, thày cúng bời bời vậy. Tốt! Không lỗi!” Nội dung đó hoàn toàn xa lạ với ý thơ trong bài. Nhưng Tốn Nhị là “hai luồng gió chồng lên nhau, tức là theo gió. Theo và chồng là trên dưới đều thuận.” Đó là lời giải của Trình Di về quẻ Thuần Tốn trong Kinh Dịch. Như vậy Tốn Nhị không phải là hào nhị quẻ Tốn (như câu trên, ứng với hào tam quẻ Hàm mà nhiều người nhầm). “Tốn Nhị” là Thần Gió, có sức mạnh ghê gớm, tung hoành trong trời đất, gây ra sấm sét mưa bão. Do đó "Tín thủ dao đề Tốn Nhị quyền" tôi hiểu là "Giờ đã tung hoành một chớp tay".

"Chớp tay" phóng một chưởng "Thần Gió", là "hai luồng gió chồng lên nhau", như "sấm sét mưa bão", đánh vỡ hai gò má ("quyền" — 權 — nghĩa là "xương gò má").

Chưởng này quả thật là "rất uyên bác và hiểm hóc"!

Kim Dung lão tiền bối mà chẳng may đọc được, chắc phải đỏ mông vì nhục, lẻn lẻn mà giấu bút đi, rồi âm thầm tìm chỗ thâm sơn cùng cốc, quy ẩn cho khẩn trương.

À, còn nếu "em cũng tò mò rất muốn có một hình dung cho rõ" về nội dung bài thơ này, thì nó thế này (không có bẻ đùi với phóng chưởng gì đâu):

御制天南洞主題 (NGỰ CHẾ THIÊN NAM ĐỘNG CHỦ ĐỀ)

巨浸汪洋潮百川， (Cự tẩm uông dương triều bách xuyên,

亂山碁布碧連天。 (Loạn sơn kỳ bố bích liên thiên.)

壯心初感咸三股， (Tráng tâm sơ cảm Hàm tam cổ,)

信手遙提巽二權。 (Tín thủ diêu đề Tốn nhị quyền.)

宸北摳機森虎旅， (Thần Bắc khu cơ sâm hổ lữ,)

海東烽燧熄狼煙。 (Hải Đông phong toại tức lang yên.)

南天萬古山河在， (Nam Thiên vạn cổ sơn hà tại,)

正是修文偃武年。 (Chính thị tu văn yển vũ niên.)

Nghĩa là:

LỜI CỦA VUA LÀ ĐỘNG CHỦ TRỜI NAM VIẾT LÊN

Vùng nước rộng lớn, biển sâu, thủy triều cả trăm dòng,

Núi non lộn xộn bày trận thế, màu xanh nối liền đến tận trời.

Lòng trai cảm khái, giống như hào thứ ba của quẻ Hàm, [1]

Bất giác đưa tay lên để thi lễ từ xa, giống như hào thứ hai của quẻ Tốn. [2]

Ở phía bắc đã bố trí chốt giữ những nơi trọng yếu nhiều toán quân oai dũng,

Đài lửa ở Hải Đông đã tắt khói phân chó sói khô. [3]

Trời Nam muôn thuở núi sông còn đó,

Chính là lúc gác việc võ để sửa sang việc văn cho tốt.

[1] Hào thứ ba của quẻ Hàm là hào cương dương, muốn vượt lên, nhưng vẫn biết nghe lời người trên.

[2] Hào thứ hai của quẻ Tốn bày tỏ sự cung kính, nhưng đúng là có lòng thành, chứ không phải là giả dối, xu nịnh.

[3] Ngày xưa đốt phân chó sói khô để báo động.

Hiểu, là phải diễn đạt đơn giản, rõ ràng được như thế, chứ không cần phải viện dẫn ông này ông kia [*], không cần phải lý luận lòng vòng, rối rắm, ú ớ, theo một kiểu "rất uyên bác và hiểm hóc" nào đó.

[*] Còn nếu như có viện dẫn, thì ít ra cũng phải như thế này:

"Nếu bạn không thể giải thích một cách đơn giản, thì bạn chưa thật hiểu." — An-bớt Anh-xtanh