Cây xương rồng


Điều quý nhất của thời gian là nó chỉ thuần tương đối. Theo sự nhất trí chung, phần lớn những hồi tưởng được dành cho người đang bị thì thụp rơi xuống nước và ta không nói quá là con người có thể duyệt lại toàn bộ cuộc tình chỉ trong thời gian ngắn ngủi khi họ cởi đôi găng tay.


Đấy là việc Trysdale đang làm, khi anh đứng bên chiếc bàn trong căn phòng độc thân anh thuê. Trên mặt bàn là một cây xanh trồng trong một cái lọ bằng đất nung đỏ. Cây này là một loài xương rồng, với những chiếc lá dài thõng, liên tục đong đưa theo ngọn gió nhẹ nhất trong cử chỉ lạ lùng dường như ra dấu hiệu gì đấy.


Anh bạn của Trysdale, anh trai của cô dâu, đứng kế bên cái tủ bát đĩa, đang phàn nàn vì phải uống rượu một mình. Cả hai đang mặc bộ quần áo dự lễ.


Trong khi Trysdale đang chậm rãi cởi những cúc găng tay, đầu óc anh nhanh chóng và đau xót hồi tưởng lại những giờ vừa trôi qua. Dường như khứu giác của anh vẫn còn đượm mùi hương từ những lẵng hoa xếp dầy đặc trong nhà thờ và trong tai anh vẫn còn vang tiếng rầm rì của hàng nghìn giọng hát, tiếng xào xạc của trang phục giòn cứng và dai dẳng một cách cố chấp nhất, những lời ê a của vị mục sư đang buộc đời cô vào người khác mà không ai gỡ ra được.


Như thể do thói quen của đầu óc anh ta, từ khía nhìn chung cục vô vọng này, anh vẫn cố gắng hết mức để đi đến lời lý giải tại sao và làm thế nào anh đã mất cô. Bị một thực tế không thể dung hoà giáng cho anh một cú thô bạo, anh bất ngờ thấy mình đối diện với cái mà từ xưa đến giờ anh chưa bao giờ giáp mặt - cái bản ngã sâu thẳm, nguyên sơ và giản đơn của anh. Anh đã thấy mọi lớp nhung y của trò giả vờ và kiêu kỳ mà anh đã mặc giờ biến thành giẻ rách của tính ngông cuồng. Anh rùng mình với ý nghĩ rằng, từ trước đến giờ, trong con mắt của thiên hạ, trang phục của anh hẳn có vẻ nghèo nàn và tả tơi. Tính phù phiếm và tật hay dối gạt! Đây là những điểm yếu của anh. Và riêng cô thì không bao giờ như thế! Nhưng tại sao...


Khi cô đi chậm rãi giữa hai hàng ghế dẫn đến bục làm lễ, anh cảm thấy một nỗi đắc thắng thấp hèn, chán ngán vốn vẫn thường nâng đỡ anh. Anh đã tự nhủ là vẻ nhợt nhạt của cô là do ý nghĩ cô dành cho một người nào khác chứ không phải cho người cô sẽ trao cuộc đời. Nhưng ngay điều an ủi tệ hại này cũng không giữ được lâu. Vì lẽ, khi anh thấy cô thoáng ngước lên nhìn, một tia nhìn trong sáng cô dành cho người đoạt được cô, tự anh biết rằng anh đã bị quên lãng. Có một lần, cô đã gửi lên anh cùng tia nhìn này. Thực ra, sự lừa dối của anh đã vỡ vụn, mọi chống đỡ đều không còn. Thế thì tại sao cuộc tình lại chấm dứt? Không có bất hoà giữa hai người, không có gì cả.


Cả nghìn lần anh đã duyệt lại trong tâm trí anh sự việc xảy ra trong những ngày cuối cùng trước khi mọi chuyện đều bị đảo lộn.


Cô luôn khăng khăng muốn tung anh lên mây xanh và anh đã chấp nhận việc này với vẻ huy hoàng. Hương hoa cô dâng lên thật ngọt ngào, thật khiêm tốn (anh tự nhủ như thế), đầy tính trẻ con và đầy vẻ tôn thờ và (có lần anh đoán chắc như thế) thật thành khẩn. Cô đã gán ghép cho anh, đến mức gần như siêu nhiên, mọi đức tính và mọi xuất chúng và mọi tài năng, rồi anh đã hấp thụ việc hiến dâng như thể cây cối sa mạc thu lấy những giọt mưa mà không chắc sẽ nở hoa hay kết trái.


Trysdale hồi tưởng lại rõ ràng một kỷ niệm đỉnh cao về tính tự kiêu của anh - đầy ngu xuẩn nhưng hối tiếc thì đã muộn.


Đấy là vào một buổi tối khi anh mời cô lên mây xanh và chia sẻ sự vĩ đại của mình. Giờ thì anh quá đau đớn nên không muốn nhớ lại nhiều về vẻ đẹp đầy thuyết phục của cô tối hôm ấy - mái tóc lượn sóng buông thả, mãnh lực lôi cuốn dịu dàng và trinh nguyên của những tia nhìn và lời nói của cô. Trong khi chuyện trò với nhau, cô nói:


- Và Thuyền trưởng Carruthers đã cho em biết là anh nói tiếng Tây Ban Nha như người bản xứ. Tại sao anh giấu em một tài năng như thế? Có việc gì mà anh không biết không?


- Thực ra, Carruthers là một anh dốt. Chắc chắn là anh (Trysdale) đã mang tội (đôi lúc anh như thế) thốt lên trong câu lạc bộ của anh một câu châm ngôn nào đấy bằng tiếng Tây Ban Nha mà anh đã moi ra từ mấy thứ hổ lốn trên bìa sau các quyển từ điển. Carruthers, vốn là một trong những người ngưỡng mộ anh hết mình, chính là người đã phóng đại việc phô trương cho một óc thông thái đáng nghi ngờ.


Nhưng hỡi ôi! Hương hoa từ lòng ngưỡng mộ của cô đã trở nên quá ngọt và quá bốc! Anh để cho lời gán ghép lan truyền ra mà không đính chính. Không phản đối gì cả, anh đã cho phép cô choàng quanh vầng trán anh cái vòng miện giả hiệu về nền uyên bác Tây Ban Nha. Anh đã để cái vòng miện xoắn xít mềm dịu tô điểm cho cái đầu thích chinh phục của anh, mà không cảm thấy có những gai nhọn đang châm chích và sau này sẽ xuyên thủng cả anh.


Cô thật là vui tươi, thẹn thùng và dè dặt làm sao ấy! Cô đã vùng vẫy như con chim bị đánh bẫy khi anh đã đem mọi thứ trọng đại của anh ra đặt dưới chân cô! Anh đã có thể đoán chắc, và giờ anh vẫn đoán chắc mà không nhầm lẫn, là cô đã chấp nhận anh. Chỉ có điều cô không thể trả lời trực tiếp cho anh, vì cô còn e thẹn. Cô bảo: “Ngày mai em sẽ gửi anh câu trả lời” và anh, kẻ chiến thắng buông thả tự tin, đã mỉm cười ban cho cô quyền được trễ hạn.


Ngày kế, anh nóng nảy trông chờ câu trả lời của cô. Đến trưa, anh nài ngựa của cô đến gõ cửa phòng anh, rồi để lại cây xương rồng lạ lùng trong cái bình đất nung đỏ. Không hề có tờ thư hay lời hay lời nhắn, chỉ có chiếc thẻ cột vào cây xương rồng mang một danh từ ngoại ngữ man di hoặc là một tên thực vật. Anh đã chờ cho đến tối, nhưng vẫn không nhận được câu trả lời của cô. Tự ái to phồng và tính phù phiếm bị thương tổn khiến anh không muốn đến tìm cô. Hai ngày sau, họ gặp lại nhau trong một bữa ăn tối. Họ chào hỏi nhau theo cách bình thường, nhưng cô nhìn anh, ngừng thở, băn khoăn, giận dữ. Anh lịch sự khăng khăng chờ nghe cô giải thích. Với tính nhạy cảm của phụ nữ, cô đoán ra ý anh, rồi trở nên lạnh lùng như băng tuyết. Từ ngày ấy, họ rời xa nhau dần. Anh đã có lỗi chỗ nào? Lỗi thuộc về ai? Giờ trở nên khiêm tốn, anh tìm kiếm câu trả lời giữa những hoang tàn của việc tự thổi phồng.


Tiếng nói của người thanh niên kia tọc mạch chen vào luồng hồi tưởng:


- Này, Trysdale, có chuyện gì vậy? Cậu có vẻ đau khổ cứ như chính cậu là chú rể thay vì chỉ đóng vai phù rể! Nhìn tớ đây này, một món phụ tùng khác, đã đi hai nghìn dặm suốt từ Nam Mỹ trên một chiếc tàu đầy tỏi và gián để nhắm mắt làm ngơ sự hy sinh - hãy nhìn xem tội lỗi tớ chất nhẹ như thế nào trên hai vai! Tớ chỉ có một đứa em gái và giờ nó đã đi. Này, uống tí gì đi để xoa dịu lương tâm của cậu.


- Tớ không muốn uống gì trong lúc này, cảm ơn.


Anh bạn đi đến gần anh, tiếp tục:


- Rượu cô - nhắc của cậu tồi quá. Ngày nào đấy chạy xuống Punta Redonda để gặp tớ và thử mấy thứ ông già Garcia mang lậu vào. Chuyến đi đáng công lắm. A này! Gặp lại cố nhân ở đây! Cậu đào đâu ra cây xương rồng này thế, Trysdale?


- Món quà từ một người bạn. Có biết loài cây này không?


- Biết rõ lắm chứ! Nó thuộc miền nhiệt đới. Có hàng trăm cây mọc quanh Punta. Tên nó ghi trên cái thẻ đây này. Có biết một chữ Tây Ban Nha nào không, Trysdale?


Trysdale đáp, với bóng ma cay đắng của một nụ cười:


- Không. Đấy là tên Tây Ban Nha à?


- Đúng thế. Dân bản xứ mường tưởng là những chiếc lá của nó vươn dài để ra hiệu cho ta. Họ gọi nó bởi tên này - Ventomarme. Tên có nghĩa là "Hãy đến mang tôi đi".


O. Henry

Đã có 8 nỗi niềm tâm tư (không tính facebook),

Anonymous bi bô...

Không hề có tờ thư hay lời hay lời nhắn, chỉ có chiếc thẻ cột vào cây xương rồng mang một danh từ ngoại ngữ man di hoặc là một tên thực vật.
...
Tên nó ghi trên cái thẻ đây này.


O. Henry của Nhật Linh, như mọi khi, vẫn làm xúc động lòng người. Tuy nhiên, trong truyện này, cô gái thực ra may; không lấy thằng này là đúng; lấy nó rồi khổ cả đời.

Căn bản thằng này quá ngu.

Yến Lan bi bô...

Nếu nghiêm túc thì thế nào bác Đào ơi?

Em không phải con trai, nên khó hình dung đúng. Em hỏi nghiêm chỉnh đấy.

Anonymous bi bô...

Nghiêm túc á, nghiêm túc thì nếu em bảo thằng nài ngựa mang chậu cây đến nhà anh, thì kể cả là không có nhãn mác gì, anh cũng sẽ đập vỡ chậu, rũ đất ra để tìm mật thư. Nếu làm thế rồi mà vẫn không tìm thấy gì, không hiểu gì, thì anh sẽ tự đến hỏi.

Ngày xưa đọc, chắc anh không để ý lắm mấy chi tiết đấy; nhưng từ hồi bác Phi Long bảo thử viết theo cách của bác ấy xem, "cũng thú vị lắm", (không phải cách viết mà là cách nghĩ lúc viết), anh thử bắt chước, thì lúc đọc, không cần để ý lắm, những cái như thế nó cũng tự nhiên rất rõ.

Anh càng tâm đắc cái chuyện là muốn thật sự thưởng thức cái gì thì phải tự biết cách chơi cái đấy.

Cụ thể là bây giờ anh đọc lại Cổ Long, thấy rất ngớ ngẩn. Còn Kim Dung thì quả nhiên càng đúng là cao nhân.

Còn nghiêm túc nữa, thì nếu không phải là em... mà là ai đó "không đặc biệt" khác, thì anh cũng chả thiết tìm hiểu xem cái chậu cây đấy có gì bí ẩn hay là không, đơn giản anh sẽ bảo thằng nài ngựa mang cái này về cho "cô" nó.

PS: Còn nghiêm túc hơn nữa, rồi đến một hôm nào đó như bao hôm nào, anh sẽ rủ bạn đi ăn, rồi đi uống, rồi tiệc tàn, anh sẽ uể oải hút thuốc, rồi sẽ làm như thế này, rồi giải tán.

Yến Lan bi bô...

Anh càng tâm đắc cái chuyện là muốn thật sự thưởng thức cái gì thì phải tự biết cách chơi cái đấy.

Phải có mấy cuộc đời để chơi như thế hả bác?

Anonymous bi bô...

"Quý hồ tinh bất quý hồ đa" - Lẽ ra phải thấm thía cái này ngay từ đầu.

Mà nói thế thôi, chứ thực ra nếu không mất nhiều thời gian chơi lung tung, thì cũng chả thể nào mà thấm được cái đấy.

Có lẽ sẽ chỉ tiếc nếu chơi mãi mà vẫn không thấm - thế thì chắc tại ngu. Còn cuối cùng vẫn hiểu ra được, thì dù sao cũng là may rồi, đời này thế coi như không uổng lắm.

Nhật Linh bi bô...

Căn bản thằng này quá ngu.

Đào ơi, thế nếu O. Henry bỏ cái nhãn ở chậu cây đi thì truyện có hay hơn không?

Yến Lan bi bô...

Theo chị bỏ nhãn đi sẽ hơi thái quá.

Anonymous bi bô...

Trót đọc phương án "có" mất rồi, bây giờ cố hình dung phương án "không" thì kiểu gì cũng không chính xác được nữa, kiểu gì cũng sẽ không thể biết cảm giác "tươi" thực ra nó sẽ thế nào.

Còn logic, thì anh nghĩ nếu bỏ đi, thì sẽ không logic nếu xét về hành động của gái.

Anh không phải gái, nhưng nếu đấy là em và anh, em có bỏ nhãn đi không, hay là còn cắm thêm cái biển to tướng, note với hint tòe loe ra?

Giơ tay bi bô phát biểu bằng nick Google, WordPress...

Bi bô bằng nick facebook, Yahoo...